Tradycyjnie, w przededniu uroczystości Wniebowzięcia NMP, Szyrwincki Oddział Rejonowy Związku Polaków na Litwie zaprasza rodaków na Festyn Kultury Polskiej „Śpiewaj z nami”. Kolejne – XII – święto ojczystej kultury odbyło się na Ziemi Szyrwinckiej 13 sierpnia br.
W rejonie szyrwinckim, który należy do najmniejszych na Litwie, Polacy stanowią niezbyt liczną diasporę, zamieszkującą w większości w gminie Jawniuny – w pasie tworzącym dawne pogranicze polsko-litewskie. W gminie jest około 60 wsi, ale często są to już wymierające, poszczególne zagrody, których strzegą starzy ludzie, a młodzież, wiadomo, ruszyła na podbój wielkiego świata.
Do większych osiedli gminy należą Bartkuszki, Miedziuki, Szawle, Jawniuny i Borskuny. Właśnie w Jawniunach ogniskuje się życie miejscowego oddziału ZPL, którym kieruje osoba o niespożytej wprost energii – Stefania Tomaszun. I nie tylko oddziałem, ale też zespołem ludowym „Czerwone Maki”, którego życiorys obejmuje 27 lat.
To w Jawniunach odbyło się dziesięć poprzednich Festynów Kultury Polskiej. Po czym organizatorzy postanowili zmienić formułę: co roku polskie święto ma zawitać do kolejnej miejscowości, by zamieszkałym tam rodakom przypomnieć piosenki i tradycje polskie, które na tej ziemi pogranicza pielęgnowane przez praojców przetrwały do dziś i są tą kotwicą, która pomaga człowiekowi mieć to swoje miejsce na ziemi – z którego korzeniami wyrasta i czerpie siły do pracy, twórczości, rozwoju i doskonalenia.
Małe ojczyzny, chociaż często opuszczane, stanowią dla każdego z nas mityczną Arkadię, do której się powraca niczym do źródła po orzeźwiający haust, by mieć siły iść dalej. Odczuwa się to na festynie „Śpiewaj z nami”, kiedy widzi się ludzi, którzy dawno opuścili rodzinne zagrody, a jednak przyjeżdżają tu, by pobyć wśród swoich, usłyszeć tak swojski akcent tutejszej mowy, piosenki znane od dzieciństwa, ogarnąć okiem znajome pejzaże, powzruszać się i zabawić wśród swoich.
W ubiegłym roku festyn gościł w Szawlach, zaś tego – zawitał do Borskun. Mieszka tu dziesiąta część mieszkańców gminy – około 200 osób. Osiedle ma znaczący przywilej spośród innych – jest tu szkoła. Niestety, niż demograficzny wpłynął na to, że ta podstawówka (chociaż wchłonęła m. in. przed dziesięciu laty szkołę w Miedziukach) liczy nieco ponad 80 uczniów. A przecież ma swój chlubny życiorys – przed sześciu laty obchodziła jubileusz stulecia. Przechodziła różne koleje losu: przed wojną była szkołą początkową, w latach 80. – niepełną średnią, w której nauczanie prowadzono tylko w języku polskim. Obecnie jest to szkoła podstawowa, w której językiem wykładowym jest litewski i są polskie klasy początkowe (liczą nieco ponad 20 uczniów), a dzieci w starszych klasach uczą się również polskiego, polski jest też obecny w pracy wychowawczej, pozalekcyjnej. Obecna dyrektor Łada Kizina z wielką ostrożnością mówi o perspektywach placówki, do której 1 września ma zawitać około 90 uczniów. Wicedyrektor Marian Bujnicki (prezes koła ZPL w Borskunach i „Macierzy Szkolnej” w rejonie) z nieukrywanym smutkiem stwierdza, że tego roku mieli dość dużą promocję – 11 wychowanków, ale, niestety, wie, że do pierwszej klasy ponad dziesięcioro dzieci raczej nie mogą się spodziewać. Niż demograficzny i emigracja robią swoje.
Jednak życie trwa i ci, co z tą ziemią są mocno związani dbają o to, by ludzie nie samym przysłowiowym chlebem, ale też piosenką, weselem i tańcem żyli. O tym pięknie świata i ludzkiego życia, o kraju lat dziecinnych, który nie jest pojęciem geograficznym, mówiła inaugurując święto jego prowadząca Edyta Tamošiūnaitė.
Tradycyjnie na polskie święto na Ziemi Szyrwinckiej przybyło sporo dostojnych gości, a wśród nich kilkoro posłów na Sejm RL: przewodnicząca frakcji AWPL-ZCHR Rita Tamašunienė (związana z tą krainą jako posłanka i więzami rodzinnymi), prezes Związku Polaków na Litwie Michał Mackiewicz oraz Petras Cimbaras. Była obecna też mer rejonu Živilė Pinskuvienė wraz z małżonkiem, ksiądz dziekan parafii mejszagolskiej Józef Aszkiełowicz, prezesi kół ZPL Oddziału Rejonu Szyrwinckiego: Krystyna Mikołajun z Bartkuszek, Alberta Ruskań z Miedziuk, Stanisław Jagliński z Szawel, radni, dyrektorzy szkół i starostowie nie tylko z sąsiednich miejscowości, ale też z rejonu trockiego i wileńskiego.
Witając zebranych goście akcentowali wielokulturowość Litwy oraz rejonu szyrwinckiego i życzyli miejscowym mieszkańcom pomyślności oraz pielęgnowania swojej tożsamości w kręgu innych kultur.
Program koncertowy rozpoczęli gospodarze – zespół „Czerwone Maki” piosenką „Ojcowizna”, a młodzież szkolna z zespołu „Przyjaźń” z Mejszagoły wypuściła w niebo biało-czerwone balony – znak, że Festyn Kultury Polskiej się rozpoczął. Zespolacy z „Przyjaźni” (kierownik Tatjana Sienkiewicz) zaprezentowali poloneza, a w czasie trwania koncertu cieszyli oko zebranych jeszcze nieraz zbierając gorące brawa. Zaś zespół „Czerwone Maki” wychodząc kolejny raz na scenę cieszył ucho słuchaczy melodiami z ojczystych stron.
Dostojnie na festynowej scenie prezentował się chór „Moderato” z parafii mejszagolskiej (kierownik Wioletta Leonowicz). Wykonane przez nich pieśni religijne poruszyły serca widzów.
Gorące taneczne rytmy wniósł na scenę zespół tańca towarzyskiego „Gija” z Trok (kierownik Loreta Januškienė). Pięknie prezentujące się młode pary pokazały cały urok tańca i młodzieńczy wdzięk.
Z kolei zespół pod kierunkiem Joanny Kasparienė „Kasparų šeima” zademonstrował talenty tej uzdolnionej rodziny.
Pięknie się spisała na scenie Justyna Leonowicz – wielokrotna uczestniczka i laureatka Konkursu Polskiej Piosenki Dzieci i Młodzieży Szkolnej oraz młode solistki Teresa i Patrycja.
Burzliwymi oklaskami witała publiczność zespół folklorystyczny „Sużanianka” pod kierunkiem Margaryty Krzyżewskiej. Wiązankę piosenek z rodzinnych stron panie z Sużan podarowały swym rodakom z gminy jawniuńskiej.
Przed widzami wystąpiła też grupa pań z Szawel (kierownik Danuta Stungienė), która wraz z akordeonistą Józefem Dubowskim zaśpiewała piosenki polskie i litewskie.
Nie tylko brawa, ale też wesoły śmiech na widowni „wymusił” zespół „Babskie Olekanie” z gminy Rozłogi koło Szczytna. Przybył on wraz z dyrektorem Muzeum Krajoznawczego Klaudiuszem Woźniakiem z rewizytą do „Czerwonych Maków” oraz Centrum Rzemiosła Artystycznego w Mejszagole, którzy gościli przed paru tygodniami w Macierzy. Starsze panie – członkinie klubu seniora – wystąpiły na scenie w pięknych kurpiowskich strojach i zaprezentowały skecze i dowcipy przeplatane piosenkami. Salwy śmiechu i gorące oklaski – to było podziękowanie publiczności wesołym paniom z Polski.
Dawkę humoru i dobrej muzyki podarowała widzom „Kapela Świętojańska” z Sużan pod kierunkiem Zygmunta Żdanowicza. Podwileńskie i egzotyczne rytmy, piosenki znane i lubiane przez miejscową publiczność poderwały widzów do tańca.
Nie mniej emocji wywołał również występ trio „Hanki” z Połuknia, które, prawda, tego popołudnia wystąpiły jako duet: Renata Joknienė i Iwona Grigienė. Sprawdzone przez czas przeboje w kilku językach doczekały się niekłamanego zachwytu słuchaczy.
Mocnym akcentem kończącym Festyn były popisy zespołu z Białorusi „Lalki Corporation” pod kierunkiem Andreja Kaliny. Troje uroczych młodych ludzi w barwnych „lalkowych” strojach potrafiło na dobre rozruszać publiczność i w blasku fajerwerków efektownie zakończyć święto.
Wszystkim kierownikom zespołów oraz organizatorom Festynu na czele z prezes Szyrwinckiego Oddziału Rejonowego ZPL Stefanią Tomaszun i paniami z „Czerwonych Maków” serdecznie dziękowano. Dziękowano też partnerom (Szkole Podstawowej w Borskunach, Centrum Rzemiosła Tradycyjnego – zorganizowało kiermasz wyrobów artystycznych) i sponsorom święta, bez których pomocy i wsparcia nie mogłoby być ono tak miłe. A były to: Związek Polaków na Litwie, Wileński Rejonowy Oddział ZPL, Trocki Oddział Rejonowy ZPL, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, Departament Mniejszości Narodowych przy rządzie RL, Muzeum Etnograficzne Wileńszczyzny, spółki „Amber Grid” i „NTEX”.
Mówiono sobie: do zobaczenia na kolejnych spotkaniach z kulturą polską i innych narodowości w myśl idei Festynu „Śpiewaj z nami”.