Kiedy przed pięciu laty cała Polska oraz wszyscy Polacy rozsiani po świecie szykowali się do godnego upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej, której 70. rocznica miała stać się zarówno oddaniem hołdu 22 tysiącom bestialsko zamordowanych oficerów, policjantów, żołnierzy KOP, jak i przypomnieniem światu, że ten fakt ludobójstwa na ponad 20 tysiącach wziętych do niewoli synach Polski nie został przez sprawców w pełni przyznany, a świat z powodu doraźnych interesów i koniunktury politycznej nie nazwał jednoznacznie i nie osądził zbrodniarzy, w szczególnym dla narodu polskiego miejscu wydarzyła się kolejna tragedia – uległ katastrofie prezydencki samolot Tu-154, na którego pokładzie wraz z ówczesnym prezydentem RP Lechem Kaczyńskim zginęło 95 osób. Po raz drugi w najnowszej historii, ziemia smoleńska stała się miejscem zagłady elit społeczeństwa polskiego. Prezydenci, senatorowie, księża, przedstawiciele urzędów i organizacji społecznych, dowódcy wszystkich rodzajów wojsk, członkowie rodzin katyńskich swą obecnością w Katyniu w rocznicę ohydnej stalinowskiej zbrodni mieli oddać hołd i dać świadectwo światu, że Polska pamięta, zawsze pamiętała, nawet w najczarniejszych latach komunistycznej propagandy, o ofiarach perfidnej zbrodni. Katastrofa samolotu prezydenckiego w dniu 10 kwietnia 2010 roku podczas lądowania o godz. 8 min. 40 przykuła uwagę całego świata. Świat, po 70 latach, w kontekście reportaży z miejsca katastrofy, usłyszał też o zbrodni katyńskiej. Na drodze do ujawnienia prawdy o tej zbrodni Polska złożyła kolejne ofiary. Czcząc ich pamięć – ofiar zbrodni katyńskiej i katastrofy samolotowej pod Smoleńskiem – Związek Polaków na Litwie wraz z całą społecznością polską, oddał im hołd.
Już od pięciu lat Związek Polaków na Litwie hołd ofiarom zbrodni katyńskiej i katastrofy smoleńskiej oddaje w Zułowie. Właśnie tu, w miejscu urodzin Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, przed pięciu laty, opiekujący się tym miejscem Związek, postanowił utworzyć Aleję Pamięci Narodowej. Aleję, w której zasadzone dęby i ustawione stele mają stać się upamiętnieniem ludzi i ich czynów oraz wydarzeń, które w historii narodu polskiego odegrały ważną rolę i pozostawiły nieprzemijający ślad.
Pierwszy dąb, zasadzony w Alei Pamięci Narodowej miał upamiętnić ofiary zbrodni katyńskiej – jednej z najbardziej bolesnych kart w historii narodu polskiego XX wieku. Katastrofa lotnicza prezydenckiego samolotu w dniu 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleńskiem wprowadziła korekty do planów realizatorów tego zamiaru: jako pierwsze w Alei znalazły się dwa dęby: ku czci ofiar zbrodni z roku 1940 oraz katastrofy samolotowej z 2010. Zostały one uroczyście zasadzone po miesiącu od dnia katastrofy – w dniu 8 maja. Podczas uroczystości, poświęconych przypadającej 75. rocznicy urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego, obchodom zakończenia II wojny światowej, w obecności licznie przybyłych rodaków, kombatanci, posłowie z ramienia AWPL, przedstawiciele harcerstwa, polskich organizacji twórczych i społecznych, działacze Związku Polaków na Litwie, wzięli udział w zasadzeniu młodych dąbków w powstającej Alei, a zespół „Wilenka” zaintonował „Gaude Mater Polonia”.
Podczas kolejnych uroczystości w Zułowie – w dniu 15 sierpnia 2010, w 90. rocznicę Bitwy Warszawskiej i Święta Wojska Polskiego, przy już zieleniejących dąbkach zostały ustawione i wyświęcone pamiątkowe stele. Napisy na nich brzmią:
„Bogarodzico! Dziewico! / Wolnego ludu krew / Zanieś przed Boga tron”. Dąb pamięci Rodaków – ofiar Zbrodni Katyńskiej, dokonanej w 1940 roku przez oprawców z NKWD. Hołd Związku Polaków na Litwie w 70. rocznicę tego ludobójstwa. A. D. 2010.”
„…lecz gdyby Pan / nie dał wzejść zorzy z krwi naszych ran, / to jeszcze w waszej piersi jest krew / na nowy świętej Wolności siew”. Dąb pamięci Lecha Kaczyńskiego – Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sygnatariusza Karty Polaka oraz 95 ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem w dniu 10 kwietnia 2010 roku. W hołdzie Związek Polaków na Litwie. A. D. 2010”.
Właśnie do Zułowa, by w Alei Pamięci Narodowej, przy stelach poświęconych ofiarom tych dwu tragicznych w dziejach narodu wydarzeń oddać im hołd, składając wieńce i zapalając znicze, zaprosił Rodaków prezes Związku Michał Mackiewicz. Swą obecnością uroczystości w Zułowie zaszczycił kierownik wydziału konsularnego Ambasady RP w Wilnie, radca-minister Stanisław Cygnarowski. Oddać hołd rodakom wraz z przedstawicielami Święciańskiego Oddziału Rejonowego ZPL przybyła jego prezes, wiceprezes Związku Irena Bejnar, prezes Wileńskiego Oddziału Miejskiego ZPL Alicja Pietrowicz, pracownicy biura ZPL oraz młodzież z Wilna i Landwarowa, która od lat aktywnie uczestniczy w pracach porządkowych w Zułowie (Konrad Błażewicz, Lech Jankowski, Zbigniew Butkiewicz i Andrzej Tomaszewicz). W uroczystościach wzięła też udział grupa uczniów klas 8. i 10. Gimnazjum „Żejmiana” w Podbrodziu wraz z wicedyrektor, historykiem Teresą Kuźmicką oraz polonistką Danutą Biesikirską. Młodzież z Podbrodzia, tak samo jak ich koledzy praktycznie ze wszystkich szkół polskich na Wileńszczyźnie, miała tego dnia „Lekcję Katyńską” (w ramach programu edukacyjnego „Katyń – ocalić od zapomnienia”). W Zułowie odwiedzili oni Dąb Marszałka Józefa Piłsudskiego zasadzony tu w 1937 roku oraz zapoznali się z bohaterami i wydarzeniami upamiętnionymi na stelach w Alei Pamięci Narodowej, ustawili przy nich zapalone znicze.
Po uroczystym złożeniu wieńców przy stelach upamiętniających ofiary zbrodni katyńskiej i katastrofy smoleńskiej przez radcę-ministra Stanisława Cygnarowskiego, delegację ZPL na czele z prezesem Michałem Mackiewiczem oraz przedstawicieli Gimnazjum „Żejmiana”, prezes ZPL przypomniał zebranym o ofiarach tragicznych wydarzeń sprzed 75 i 5 lat oraz opowiedział o idei odbudowy Zułowa, zapraszając młodzież do odwiedzania tego miejsca oraz brania udziału w jego porządkowaniu. Przybyłym członkom ZPL oraz młodzieży za pamięć o synach narodu polskiego dziękował konsul generalny Stanisław Cygnarowski.
Młodzież oraz goście zostali zaproszeni do wspólnego polowego obiadu. Po uroczystości członkowie ZPL zabrali się do pierwszych w tym sezonie prac porządkowych w Zułowie.
* * *
W dniu 10 kwietnia – 5. rocznicy katastrofy smoleńskiej – Jego Ekscelencja Ambasador RP w Republice Litewskiej Jarosław Czubiński zaprosił Rodaków do wzięcia udziału we Mszy św. w intencji ofiar zbrodni katyńskiej oraz katastrofy smoleńskiej do kościoła pw. św. Rafała Archanioła w Wilnie. Mszę świętą wraz z proboszczem Mirosławem Grabowskim koncelebrował tego dnia ksiądz profesor Stanisław Koczwara, który przemawiając do wiernych podkreślił, że ofiary tych dwóch tragicznych wydarzeń łączy miłość do Ojczyzny. To właśnie w kościele pw. św. Rafała Archanioła znajduje się tablica upamiętniająca ofiary zbrodni katyńskiej, również z Wileńszczyzny. Została tu umieszczona przed siedmioma laty.
Uroczystości, podczas których oddawano hołd ofiarom tragicznych wydarzeń sprzed 75 i 5 lat odbyły się w minionych dniach w różnych miejscowościach Wileńszczyzny. 13 kwietnia, w Dniu Katyńskim, na placu przed Szkołą Średnią im. św. Jana Bosko w Jałówce w rejonie wileńskim, na kopcu z kamieni została umieszczona tablica upamiętniająca ofiary zbrodni katyńskiej oraz katastrofy smoleńskiej. Będzie ona przypominała młodym pokoleniom o tragicznych kartach historii narodu, które mają służyć przestrogą przed zbrodniczymi zamiarami.