6 kwietnia 2009 r. w wieku 84 lat odszedł współzałożyciel i długoletni prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Prawnik, doradca komitetu strajkowego w Stoczni Gdańskiej, współtwórca statutu „Solidarności”, uczestnik „okrągłego stołu”, pierwszy Marszałek Senatu III Rzeczypospolitej, minister edukacji narodowej, ostatnio doradca prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego ds. Polonii.
Andrzej Stelmachowski urodził się 28 stycznia 1925 r. w Poznaniu. W okresie okupacji był żołnierzem Armii Krajowej. Studia prawnicze odbywał na tajnym Uniwersytecie Warszawskim w latach 1943-1944 oraz na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1945-1947, gdzie doktoryzował się w 1950 r. Był profesorem prawa rolnego i cywilnego.
Po studiach pracował w sądownictwie, z którego został zwolniony za udział w pielgrzymce prawników do Częstochowy (1957). Jako członek Biura Orzecznictwa Sądu Najwyższego w latach 1957-1962 równolegle pracuje jako pracownik naukowy (asystent, adiunkt, docent – 1958 r.). Następnie profesor Uniwersytetu Wrocławskiego (1962-1969), Uniwersytetu Warszawskiego (1969-1993). W latach 1970-1991 wykładowca w Akademii Teologii Katolickiej (obecnie UKSW); członek Prymasowskiej Rady Budowy Kościołów (1975-1985); członek Komisji Episkopatu „Iustitia et Pax”, członek Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Rolników (od 1979), doradca Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej (VIII 1980); ekspert w Ośrodku Prac Społeczno-Zawodowych przy Komisji Krajowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność” (1980-1981). W okresie stanu wojennego doradca Tymczasowej Komisji Krajowej NZZ „Solidarność”; zaangażowany w sprawę powołania kościelnej Fundacji na Rzecz Rolnictwa; przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Fundacji Rolniczej (1982-1985); później członek Kościelnego Komitetu Rolniczego; prezes Warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej (1987-1989); obserwator Stolicy Apostolskiej na 63. Konferencji Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego w Warszawie (VIII 1988).
Doradca Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”; członek Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, przewodniczący Komisji Wsi i Rolnictwa (od XII 1988); uczestnik obrad plenarnych „okrągłego stołu”; współprzewodniczący podzespołu ds. rolnictwa (II-IV 1989). Senator RP (VII 1989-1991), wybrany na Marszałka Senatu RP (1989-1991); Minister Edukacji Narodowej (XII 1991 – VII 1992); Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (1990-2008); od maja 2008 r. Prezes Honorowy „Wspólnoty Polskiej”; od lutego 2007 r. doradca Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego ds. Polonii.
Doktor Honoris Causa: Paryskiej Sorbony, Uniwersytetu w Ferrarze, Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Ważniejsze prace naukowe: „Posiadanie w prawie polskim” (1958), „Kontraktacja produktów rolnych” (1960), „Wstęp do teorii prawa cywilnego” (wyd. I. 1960 r., wyd. II. 1984 r.), „Zarys teorii prawa cywilnego” (1998), „Kształtowanie się ustroju III Rzeczypospolitej” (1998), współautorstwo wielokrotnie wznawianego podręcznika: „Prawo rolne” – ostatnio „Prawo rolne na tle ustawodawstwa Unii Europejskiej” (1999). Około 160 publikacji książkowych, rozpraw i artykułów.
Zarówno jako Senator, Marszałek Senatu RP, kierownik MENu, Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” był oddanym przyjacielem Polaków na Wileńszczyźnie i cieszył się tu ogromnym autorytetem i szacunkiem. Był i zostanie Honorowym Obywatelem Wileńszczyzny, Członkiem Honorowym wielu organizacji polskich na Litwie. Pamięć o Nim i o tym, co zrobił dla Polaków na Litwie pozostanie na zawsze we wdzięcznej pamięci i sercach Rodaków.
W związku ze śmiercią Szanownego Profesora dr. hab. ANDRZEJA STELMACHOWSKIEGO – człowieka, który swymi walorami ludzkimi i moralnymi zjednywał sobie przyjaciół wśród różnych grup społecznych i politycznych, cieszył się ogromnym szacunkiem wśród Rodaków rozsianych po całym świecie, był oddanym i wyrozumiałym przyjacielem Polaków na Litwie, Honorowym Obywatelem Wileńszczyzny i Honorowym Członkiem wielu tu działających polskich organizacji; przedstawicielem pokolenia, które w latach młodzieńczych swą miłość do Ojczyzny deklarowało nie słowami, lecz walką o jej wyzwolenie i niepodległość, a w wieku dojrzałym jeszcze raz stanęło do walki o odrodzenie Rzeczypospolitej – chylimy czoła pogrążeni w żałobie i smutku, że taki Człowiek i Obywatel z dużej litery nas opuścił, wyrażamy wyrazy szczerego współczucia i łączymy się w smutku ze wszystkimi, dla kogo Człowiek ten był znany, bliski i drogi.
Związek Polaków na Litwie